U toku je online kampanja protiv seksualnog uznemiravanja na poslu

Helsinški parlament građana Banja Luka ove sedmice je započeo online kampanju protiv seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu tokom koje će se do 30. oktobra ove godine, putem Facebooka, promovisati objave o prisutnosti i oblicima takve vrste uznemiravanja.

“Cilj provođenja kampanje protiv seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu je podizanje svijesti građana/ki BiH o postojanosti seksualnog uznemiravanja u našem društvu, sa posebnim naglaskom na prisutnost seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu”, za Diskriminacija.ba kaže projektna koordinatorica Helsinškog parlamenta građana Banja Luka, Svjetlana Ramić Marković.

Ramić Marković objašnjava da je istraživanje Helsinškog parlamenta građana Banja Luka za period 2018-2020 pokazalo da su ovoj vrsti uznemiravanja na poslu, u odnosu na muškarce, češće izložene žene koje slučajeve seksualnog uznemiravanja uglavnom ne prijavljuju nadležnim institucijama.

“Istraživanje pokazuje da su najčešći razlozi za to strah od osude i dodatne stigmatizacije, strah od gubitka posla, nepovjerenje u institucije i nepoznavanje propisa i instanci na koje se mogu obratiti”, kaže Ramić Marković.

Kada je riječ o mehanizmima zaštite za žrtve seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu, dodaje da domaće zakonodavstvo prepoznaje seksualno uznemiravanja kroz Zakon o ravnopravnosti spolova BiH (čl.5. st. 2), Zakon o zabrani diskriminacije (čl.4 st.2), kao i zakonima o radu na nivoima Federacije BiH, Republike Srpske i Brčko distrikta.

Za osobe koje prekrše neki od navedenih znakova, u ovisnosti od zakona, predviđene su novčane kazne u iznosima od 550 do 30.000 KM, kao i zatvorske kazne u trajanju šest mjeseci do pet godina.

Kada je riječ o ženama žrtvama seksualnog uznemiravanja na poslu iz BiH, Ramić Marković kaže da one najčešće prvo kontaktiraju predstavnike organizacija za prava žena i to putem besplatnih SOS telefona 1264 (RS i Distrikt Brčko)  i 1265 (FBiH) koji su dostupni 24/7 ističući da pozivom na navedene SOS brojeve telefona, žrtve mogu ostati anonimne i dobiti “psihološku podršku, informacije o zaštiti svojih prava i procedurama zaštite prava pred institucijama”.

Osim toga, žrtve se mogu obratiti i policiji na broj 122 i u tom slučaju pravosudni organi dalje procesuiraju slučaj u skladu sa zakonskim odredbama, a Ramić Marković kaže da se zbog dugotrajnih i skupih sudskih “jako mali broj žrtava odluči upustiti u tu ‘avanturu’ “, kao i zbog sveprisutnosti straha “od dodatne viktimizacije, obzirom da za vrijeme trajanja sudskoj postupka žrtva nastavlja da radi kod poslodavca ili u kolektivu kod kog je/gdje je trpila nasilje”.

“Istovremeno, žrtve mogu kontaktirati i Republičku  upravu za inspekcijske poslove (051 334 627) i Federalnu upravu za inspekcijske poslove (033 563 350), ali u tom slučaju nije isključivo da inspekcijski organi upute žrtvu na sudove, advokata ili disciplinski postupak, prije svega jer često smatraju da seksualno uznemiravaje na radu ne potpada pod njihovu nadležnost iako zakoni o radu to nalažu”, dodaje Ramić Marković.

Oblici i moguće posljedice seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu

Neumjesne šale i nepoželjni dodiri kao i komentari seksualnog karaktera-koje žrtve na početku ignorišu, prema mišljenju Ramić Marković, predstavljaju početke uznemiravanja.

“Ono što je specifično za ovaj oblik nasilja je da namjera počioica nije bitna za utvrđivanje odgovornosti za uznemiravanje, jer se ide od pretpostavke da počinioc stvara zastrašujuće, neprijateljsko, degradirajuće, ponižavajuće ili uvredljivo okruženje za žrtvu”, kaže Ramić Marković i dodaje da izostanak reakcije žrtve ne znači da posljedice ne postoje, kao i da seksualno uznemiravanje može imati “negativne posljedice na zdravlje žena, uzrokovati stres i vrlo često može uzrokovati posttraumatski stresni sindrom”, te ostaviti dugotrajne psihološke posljedice.

Kampanja je dio inicijative “Borba protiv diskriminacije, unapređenje ženskih radnih prava” koju, uz pomoć Evropske komisije i Švedske agencije za međunarodni razvoj (Sida), osim Helsinškog parlamenta građana Banja Luka iz BiH, provode i organizacije iz Albanije (Gender Alliance for Development Center), Crne Gore (Centar ženskih prava), Kosova (Ženska mreža Kosova), Sjeverne Makedonije (Reactor) i Srbije (Fondacija Kvinna till Kvinna).

Navedene organizacije već četiri godine kroz različite kampanje, edukacije i slične aktivnosti, rade na unapređenju ženskih radnih prava i to, kako kaže Ramić Marković, sa ciljem sprečavanja diskriminacije i osnaživanja žena za prijavu diskriminacije na radnom mjestu.