Kakva je vizija prava LGBT zajednice do 2020. godine?

Razlog za ovu pojavu je prevashodno činjenica da LGBT prava imaju rastuću ulogu u uvjetima koje EU postavlja pred zemlje potencijalne kandidate, a s druge strane, podršci koju Unija daje udruženjima i grupama koja promoviraju prava ove manjinske, i u mnogim zemljama ugrožene grupe. 

 

Propisi EU acquisa, odnosno pravne stečevine EU-a koju zemlje Zapadnog Balkana moraju usvojiti, su do sada bili izvor iz kojeg su zemlje regije usvajale nove standarde. Ali s obzirom na to da napredak u ovoj oblasti zahtijeva puno više od formalnog usvajanja EU pravila, aktivisti iz regije udruženi sa organizacijom ILGA Europe priredili su i vlastitu viziju prava kao i obaveza koje države Zapadnog Balkana moraju ispuniti u oblasti zaštite prava LGBT populacije. 

 

 

U izvještaju "Nadohvat ruke - LGBTI prava kao stvarnost na Zapadnom Balkanu do 2020." ističe se da je naredni korak da države u potpunosti provedu sve zakone i pravila koja su u prethodnim godinama usvojile. 

 

"Kriminalizacija zločina iz mržnje malo znači ako se takvi slučajevi ne istraže i ne procesuiraju. Kriminalizacija govora mržnje ne znači ništa ako mediji i političari i dalje neometano i bez posljedica u javnost plasiraju homofobne izjave", ističe se između ostalog u izvještaju. 

 

Kao posebno štetnu pojavu navode pojavu da države regije ispunjavaju striktno samo one uslove koje EU zahtijeva, a razna druga pitanja bitna za LGBT zajednicu se ignoriraju. Pristup zdravstvenom sistemu za transrodne oosbe, legalizacija istospolnih brakova i niz drugih tema su jednako važne, a ne tretiraju se u značajnoj mjeri kroz acquis koje države usvajaju. 

 

"Mora se gledati dalje od samog acquisa u zaštiti fundamentalnih prava LGBT populacije, i da se progres mjeri prema najnovijim evropskim dostignućima u toj oblasti", poruka je ovog istraživanja.

 

Iskustva aktivista pokazuju i to da je vidljivost i podrška LGBT populaciji najslabija u slučajevima transrodnih osoba, što je još jedan od problema koji se moraju ispraviti u nadolazećem periodu. 

 

Do sada ostvareni napredak u ostvarivanju i promociji prava LGBT populacije najvidljiviji je u velikim urbanim sredinama, dok je u ruralnim područjima i manjim gradovima situacija potpuno drugačija. LGBT populacija je uplašena, lokalni političari su otvoreno protiv ove manjinske grupe i pristup pravdi i pravosudnom sistemu je u velikoj mjeri otežan. Ulaganje u ove zajednice i rad s njima bi stoga trebao biti jedan od prioriteta u narednom periodu s ciljem da se osiguraju prava za LGBT populaciju nevezano od mjesta stanovanja. 

 

 

Preduvjet za ove napore će biti obezbjeđivanje atmosfere u kojoj nevladine organizacije mogu nesmetano raditi. Nažalost, u proteklih par godina državne vlade su se udaljile od NVO sektora koji je kritički preispitivao rad vlasti. Zbog toga su pojedine NVO otvoreno prozivane u javnosti, a zbog čega su u pojedinim situacijama i međunarodni donatori odustali od daljeg finansiranja. 

 

Svi ovi parametri jasno ukazuju na to da je za punu implementaciju prava LGBT zajednice nužna uključenost svih društvenih aktera, od čega su najvažnije vlade zemalja regije. One moraju pokazati političku volju i uložiti vrijeme i novac u razvoj zakonodavstva i njegovu primjenu. 

 

U tom pogledu nužno je da se do 2020., između ostalog, usvoje zakoni kojima će se pravno priznati pravo na rodno samoopredjeljenje te depatologizirati transseksualnost. Istospolne zajednice moraju dobiti i zakonsko priznanje, te se mora obezbijediti trening i obuka za tužioce i suce u oblasti procesuiranja zločina iz mržnje. Nacionalni akcioni planovi za promociju i zaštitu prava LGBT populacije moraju imati obezbijeđen budžet, a za njihovo ispunjavanje se moraju jasno podijeliti nadležnosti između svih nivoa vlasti. U konačnici, države moraju jačati ulogu LGBT organizacija ali i civilnog društva uopće, pri čemu bi trebali obezbijediti i sredstva za grantove lokalnim organizacijama. Ovi ciljevi su dio plana koji predviđa dokument “Nadohvat ruke - LGBTI prava kao stvarnost na Zapadnom Balkanu do 2020.“, a konačni cilj je da prava LGBT zajednice budu suštinski ostvarena umjesto dosadašnje prakse u kojoj se 'proforme' radi ispunjavaju uvjeti Evropske unije koji dugoročno ne mijenjaju poziciju ove manjinske grupe.