Osuđujuće reakcije zbog brisanja rodnog identiteta iz Krivičnog zakonika Republike Srpske

Sarajevski otvoreni centar (SOC), organizacija civilnog društva koja radi na unaprjeđenju položaja LGBTIQ osoba i žena u BiH, osudila je odluku Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS) da iz Krivičnog zakonika RS izbriše termin "rodni identitet“.

Iz SOC-a napominju da je riječ o ciljanoj regresiji i umanjivanju pravne zaštite transrodnim osobama u Republici Srpskoj.

"Ove izmjene, iako male u odnosu na sve što se događa u RS u proteklom periodu, treba posmatrati kao dio šire slike degradiranja ljudskih prava u RS. Oni koji su spremni da smanje zaštitu transrodnih osoba u RS su isti oni koji su spremni da građanima narušavaju slobodu izražavanja kroz kriminalizaciju klevete, proglašavaju civilno društvo agentima stranog uticaja ili podržavaju degradiranje institucija i ustavnog poretka Bosne i Hercegovine“, saopštili su iz SOC-a.

NSRS je na Trinaestoj redovnoj sjednici, koja je održana 26. marta, u večernjim satima usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika Republike Srpske. Usvajanjem izmjena iz tog zakona je izbrisan "rodni identitet“, kao zaštićena karakteristika transrodnih osoba iz svih odredbi, uključujući krivična djela počinjena iz mržnje i govor mržnje.

Termin “rodni identitet“ izbrisan je u dijelu zakona koji se odnosi na krivično djelo počinjeno iz mržnje, javno izazivanje i podsticanje nasilja i mržnje, i zamijenjen je terminom “drugog ličnog svojstva“.

Vlasti RS kažu da se ovakvim postupanjem navodno vrši usklađivanje Krivičnog zakonika RS sa Ustavom RS, te da je termin "drugo lično svojstvo“, univerzalniji termin.

Iz SOC-a kažu da takvi argumenti vlasti u RS nisu logični jer su u izmijenjenim odredbama „eksplicitno ostale sve druge zaštićene karakteristike poput nacionalnosti, etničke pripadnosti i slično, dok je očito najveći problem bio rodni identitet kojeg je trebalo pod svaku cijenu eliminirati, uključujući i cijenu umanjivanja postojeće pravne zaštite“.

Sada, u izmjenama Krivičnog zakonika RS, piše da je krivično djelo iz mržnje, djelo koje je u potpunosti ili djelimično izvršeno zbog "rasne, nacionalne ili etničke pripadnosti, jezika, vjerskog uvjerenja, boje kože, spola ili seksualnog opredjeljenja, zdravstvenog statusa ili drugog ličnog svojstva nekog lica“.

NSRS je izbrisala termin "rodni identitet“ iz Krivičnog zakonika RS uprkos brojnim primjedbama i negativnim mišljenjima međunarodnih eksperata, institucija i domaćih vladinih i nevladinih organizacija. To uključuje reakcije Nezavisnog eksperta za zaštitu od nasilja i diskriminacije na osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta UN, Specijalne izvjestiteljice o položaju branilaca ljudskih prava UN i Delegacije Evropske unije u BiH. U njihovim saopštenjima se pozivalo na povlačenje nacrta ovog zakona, a sada organizacije civilnog društva strahuju da će ove izmjene dovesti do širenja mržnje i diskriminacije u RS.

Iz Kuće ljudskih prava Banja Luka su, između ostalog, ranije istakli da se uklanjanjem rodnog identiteta iz Krivičnog zakonika smanjuje opseg pravne zaštite, otvara mogućnost za diskriminaciju i umanjuje izglede da se adekvatno sankcionišu zločini iz mržnje prema osobama različitog rodnog identiteta, te da brisanje tog termina predstavlja ozbiljan udarac na pravnu zaštitu ranjivih grupa.

Nakon što Zakon o izmjenama i dopunama Krivičnog zakonika RS bude objavljen u Službenom glasniku RS, iz SOC-a kažu da planiraju preduzeti sve dostupne pravne mehanizme kako bi osporili "ustavnost ovog propisa“.