Nevladine organizacije protiv brisanja termina rodnog identiteta iz Krivičnog zakonika Republike Srpske

Sarajevski otvoreni centar (SOC) i Kuća ljudskih prava Banja Luka upozorili su javnost da bi se usvajanjem izmjena i dopuna Krivičnog zakonika Republike Srpske (RS), a koje uključuju brisanje termina “rodni identitet”, ozbiljno mogla narušiti ljudska prava, naročito prava trans osoba.

O tome će se, kako ističu organizacije, raspravljati na današnjoj 11. redovnoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS), koja je u toku, a iz SOC-a kažu da bi se usvajanjem izmjena i dopuna ovog zakona, poslala poruka o nekažnjivosti i posredno diskriminacijom transrodnih osoba u BiH.

"Najnovije aktivnosti u Republici Srpskoj koje vode ka uklanjanju rodnog identiteta iz Krivičnog zakonika su usmjerene direktno na transrodne osobe, njihovu sigurnost i zaštitu u RS. Ovaj potez je nemoguće posmatrati izolovano od poziva na diskriminaciju, napada na LGBTI osobe ali i sužavanje prava kada su u pitanju sloboda udruživanja, sloboda okupljanja ili sloboda izražavanja, a koje nisu usmjerene samo na LGBTI osobe već mnogo veći opseg ljudi, aktivista i osoba koje kritikuju postojeći sistem", rekao je Darko Pandurević iz SOC-a.

Ističući kako su javnost i civilno društvo u ovom procesu zanemareni, iz SOC-a su zatražili mišljenja relevantnih međunarodnih tijela Ujedinjenih nacija uključujući Nezavisnog eksperta za zaštitu od nasilja i diskriminacije po osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta, te Specijalnu izvjestiteljicu o braniteljima ljudskih prava. Eksperti su, kako poručuju iz SOC-a, uputili otvoreno pismo vlastima u RS u kojem su utvrdili da su ovakve izmjene “u suprotnosti s obavezama države prema nacionalnom i međunarodnom pravu o ljudskim pravima, kojima se promoviše poboljšanje, a ne smanjenje zaštite ljudskih prava za ugrožene pojedince i grupe, kao i one koji brane njihova prava”. Osim toga, iz SOC-a navode da su eksperti upozorili da bi ovakva zakonska izmjena poslala snažnu poruku da država povlači zaštitu za ranjive grupe, čime bi se vlastima omogućilo zanemarivanje zločina mržnje prema osobama s različitim rodnim identitetima.

Iz SOC-a su saopštili da prema trenutnom zakonu Republika Srpska pruža zaštitu od zločina iz mržnje i nasilja motivisanih rodnim identitetom, te da Krivični zakonik prepoznaje rodni identitet kao osnovu za zaštitu i krivično procesuiranje zločina iz mržnje, te kažnjava javno izazivanje mržnje i nasilja.

Brisanje pojma “rodni identitet” iz ključnih članova Krivičnog zakonika bi, kako dodaju, značilo gubitak postojeće pravne zaštite za osobe koje su izložene zločinima iz mržnje ili diskriminatornom uskraćivanju ljudskih prava na osnovu rodnog identiteta.

Iz Kuće za ljudska prava Banja Luka su saopštili da uklanjanje termina rodnog identiteta iz Krivičnog zakonika RS predstavlja “ozbiljan udarac na pravnu zaštitu ranjivih grupa”.

“Uklanjanje rodnog identiteta iz Krivičnog zakonika smanjuje opseg pravne zaštite, otvara mogućnost za diskriminaciju i umanjuje izglede da se adekvatno sankcionišu zločini iz mržnje prema osobama različitog rodnog identiteta“, istakli su iz Kuće za ljudska prava Banja Luka.

Neprihvatljivim smatraju i predložene izmjene Zakona o zaštiti lica koja prijavljuju korupciju u RS jer, kako je navedeno, predstavljaju ozbiljno ugrožavanje demokratskog procesa i transparentnosti.

“Ovim izmjenama se predviđa da NSRS više neće imati uvid u godišnje izvještaje o zaštiti prijavitelja korupcije. Time se slabi nadzorna uloga koju Narodna skupština ima nad radom vladinih i drugih javnih organa republičke uprave, što  može dovesti do neograničene vlasti izvršne grane vlasti i dodatno opravdati nepovjerenje javnosti u borbu protiv korupcije“, saopštili su iz Kuće za ljudska prava Banja Luka.

Kuća ljudskih prava Banja Luka saopštila je jučer da je pozvala NSRS da povuče sa dnevnog reda predložene izmjene Zakona o zaštiti lica koja prijavljuju korupciju i Krivičnog zakonika RS i osigura da buduće izmjene zakona budu usklađene sa principima transparentnosti i odgovornosti, te zaštite i promicanja ljudskih prava.

Iz Kuće za ljudska prava Banja Luka najavili su da će pratiti cijeli proces te pozivati na odgovornost i insistirati na zaštiti ljudskih prava i demokratskih načela.